Toon items op tag: stikstof

Uit een uitgebreid rapport geproduceerd door het onderzoeksinstituut Follow the Money (FTM) blijkt dat het Europese subsidiebeleid ongelijkheid onder boeren vergroot. Dit komt omdat sinds de jaren 90 het subsidiebedrag afhankelijk is van het aantal hectares dat een boerenbedrijf bezit en bewerkt. Het effect is een perverse prikkel om zo veel mogelijk grond te bezitten. Als dat niet lukt , rest nog de noodzaak om door intensivering (lees: verhoging van het aantal dieren) het financiële hoofd boven water te houden. De Rabobank heeft jarenlang geprofiteerd van deze drang tot investeren in schaalvergroting. In het betreffende rapport van FTM staat een link naar de lijst van agrarische bedrijven per regio. Binnen de gemeente Venray gaat de meeste subsidie naar de grote melkveehouderijen. Gezien de recente verdubbelen van de melkprijs zullen we daar zeker blije gezichten zien. Wat vooral duidelijk wordt is dat zonder de gigantische subsidies bepaalde sectoren van de Nederlandse landbouw er heel wat minder rooskleurig bij zouden staan.

FTM heeft data 2014 - 2022 ter beschikking gesteld waarmee regionaal de toppers in subsidievangers kunnen worden geïdentificeerd. Venray Transparant heeft dit eens voor de gemeente Venray uitgezocht.

Wilt u het volledige artikel lezen dan nodigen wij u uit om navolgende webadres te bezoeken.

Landbouwmiljonairs en minimumlonen: Europees subsidiebeleid vergroot ongelijkheid onder boeren - Follow the Money - Platform voor onderzoeksjournalistiek (ftm.nl)

De hoofdbevindingen luiden:

• Landbouwmiljonairs en minimumlonen: Europees subsidiebeleid vergroot ongelijkheid onder boeren;
• De grootste subsidiepotten stellen nauwelijks voorwaarden;
• De ene boer is miljonair, de andere zit onder het minimumloon;
• Honderden miljoenen om de grutto te beschermen – zonder succes;
• Geen boeren onder de grootste ontvangers, wel boerencoöperaties;
• Landbouwsubsidie naar Quote 500;
• Miljarden voor boeren met koeien;

Onze top 5 uit Venray is in onderstaande grafiekje weergegeven.

Dus we hebben de subsidietoppers in de gemeente Venray transparant gemaakt. Gezien de stikstofcrisis moeten we concluderen dat we de uit de hand gelopen situatie ook nog met z’n alle hebben gefinancierd middels subsidies. Leve Europa! Wellicht dat de stikstof crisis ook op een natuurlijke weg gekeerd kan worden. Simpelweg door de subsidiekraan dicht te draaien. De markt zal dan zijn werk doen en de met subsidie overeind gehouden sector zal als vanzelf krimpen.

Wil je zelf nog eens puzzelen download de lijst van Venray via onderstaande link.

GLB landbouwsubsidies 2014 - 2021 - Aleph (ftm.nl)

In een artikel op Venray-Transparant.nl heb ik gelezen dat Venray zo’n beetje de aars van de bio-industrie is. Op dit moment geeft het compleet uit de hand gelopen stikstofdossier veel onrust in het land. Door regeringsbeleid, gekneed door de handel en financiële lobby, is de situatie compleet geëscaleerd. De producent, de boer, is weer de klos. De boer is door de mechanismen in de markt gedwongen richting industriële voedselproductie en daarnaast gek gemaakt door halfslachtige regelgeving. Deze regelgeving was vooral op technische maatregelen gestoeld die in de praktijk dus niet of onvoldoende werkten. Het poldermodel van pappen en nat houden breekt ons nu op. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden en het lijkt er op dat er flink geamputeerd moet worden.

Dat het dossier ook in de gemeenteraad van Venray tot zorgen leidt is zichtbaar. De fractievoorzitter van het CDA Guus Reintjes krijgt er zelfs jeuk van. Aanleiding was een oplegnotitie van de Groen Links fractieleider André van Maarschalkerwaard. In een oplegnotitie werd gevraagd naar duidelijkheid over de emissies van een gecombineerde varkens-/insectenproductiebedrijf waarvoor plannen bestaan. Nu is het te hopen dat de jeuk van de heer Reintjes figuurlijk is bedoeld. Als het vanuit hormonale of allergiereacties komt wens ik hem veel beterschap. Jeuk kan verschrikkelijk zijn. Komt zijn ongemak vanuit het stikstofdossier dan wacht hem nog veel jeuk en krabwerk. Laten we eerlijk zijn. De achterban van de CDA in Venray komt voornamelijk uit de agrarische sector. Dus ook de politiek in Venray, heel veel jaren gedomineerd door het CDA, behoorde tot de veroorzakers van problemen. Ongebreidelde groei in veehouderijen hebben ons ook in Venray in de problemen gebracht. In onderstaande grafiek is de varkensdichtheid in 2014 weergegeven voor Nederland. In het 2e plaatje staat de varkensproductie in Brabant en Limburg op eenzaam niveau in Europees verband.

Laten we nu eens eerlijk zijn en vaststellen dat dit niet gezond is. Stank- en fijnstofoverlast veroorzaakt door intensieve veehouderij (varkens, kippen, runderen, geiten) hebben serieuze gezondheidsnadelen. De vragen die dit meebrengt zoals van Groen Links worden vervelend gevonden maar zijn zeer relevant.

Ik wens de gemeenteraad van Venray veel wijsheid (en niet al te veel jeuk) toe in dit dossier.

Naar een nationale denktank voor het landbouw- en natuurbeleid. Het stikstofbeleid en vooral de manier waarop het wordt gepropageerd als uiterst urgent en de enige manier om de natuur te redden, schoon drinkwater te garanderen en te voldoen aan de Europese richtlijnen, heeft kwaad bloed gezet bij de agrariërs, ook die in Venray. De talloze vlaggen die verkeerd om hangen zijn daar een voor sommigen (of misschien wel velen) schokkende uiting van. Wij Venrayers vinden in meerderheid dat de intensieve landbouw in deze regio behoorlijk uit de hand is gelopen en dat de gevolgen in de vorm van stankoverlast, fijnstofvervuiling, watervervuiling , waterschaarste, bodemvervuiling en landschapsvervuiling, in ieders belang, nodig moeten worden aangepakt. Maar tegelijkertijd is het ook duidelijk dat het eenzijdige kabinetsbeleid geen eervolle vermelding verdient. Sterker nog, het gaat waarschijnlijk totaal aan zijn doel voorbij en werkt contraproductief. Deze conclusie wordt getrokken in een tussenrapport van DND (De Nieuwe Denktank), een groep van kritische onderzoekers die zich verenigd hebben om allerlei maatschappelijke vraagstukken diepgaand te analyseren en met suggesties voor oplossingen te komen, simpelweg omdat de overheid dit al jaren nalaat door crisissen eenzijdig met gemodelleerde ideaaloplossingen te benaderen die vervolgens niet bekritiseerd mogen worden op straffe van uitsluiting en beschuldiging van het uiten van desinformatie. Hun tussenrapport heet " Stikstof: van technocratische tunnelvisie naar realistisch rentmeesterschap”.

Wat zijn volgens hen dan zoal de zwakke plekken van het overheidsbeleid t.a.v. stikstof?

• Allereerst wordt er voorbijgegaan aan het feit dat de stikstofuitstoot gedurende de laatste 30 jaar vrijwel is gehalveerd. Hoe kan het dan dat er plotseling een ecologisch rampzalige situatie is ontstaan in de natuur alleen door stikstofuitstoot?
• De meeste andere Europese landen zien het in stand houden van hun Natura2000-gebieden als een probleem waar stikstofuitstoot slechts een van de vele factoren is.
• Het natuurbeleid zal gericht blijven op de vermindering van de gemodelleerde stikstofdepositie (de zogenaamde KDW: Kritische Depositie Waarde) en niet op het in stand houden van de natuur. Het verlies van biodiversiteit is een veel ingewikkelder probleem dat dus ook als zodanig moet worden behandeld.
• Er zijn geen redenen om aan te nemen dat het huidige beleid zal leiden tot florerende natuur, natuur-inclusieve landbouw, kleine, circulaire boerenbedrijven en schoon drinkwater, maar dat was nou juist wel de bedoeling.
• De kleine (biologische) boerderij met koeien in de wei zal ten ondergaan, de gesloten megastal zal overleven, omdat het eerste leidt tot meer gemodelleerde stikstofdepositie dan het tweede. Het gebruik van kunstmest in plaats van dierlijke mest zal toenemen, want het eerste geeft betere uitkomsten in het stikstofmodel.
• De Europese regelgeving stelt geen eisen op het gebied van stikstofdepositie, maar stelt slechts dat de staat van instandhouding van een natuurgebied niet mag verslechteren. De KDW kan hierbij een hulpmiddel zijn, maar dat hoeft niet.
• Als de Nederlandse normen overal zouden gelden, dan zou in meer dan tweederde van alle Europese natuurgebieden deze normen overschreden worden.

Indien het beoogde stikstofbeleid strikt wordt toegepast, dan betekent dat voor de regio Venray en omstreken dat de normen nog steeds worden overtreden zelfs als alle agrarische activiteiten zijn gestopt. Dit komt omdat 35% van de stikstofdepositie afkomstig is van het buitenland (bron: RIVM). De denktank betreurt het feit dat de overheid door zijn communicatiestrategie suggereert dat personen die terechte zorgen uiten m.b.t. het overheidsbeleid kwade bedoelingen hebben en zich keren tegen beleid dat noodzakelijk is voor alles wat goed is voor mens en natuur. Het scheppen door de overheid van een dergelijke, valse tegenstelling is niet bevorderlijk voor de constructieve discussie die nodig is om tot verbetering van het beleid te komen, aldus de denktank. Wat we als regio en als gemeente Venray kunnen leren van De Nieuwe Denktank is dat we vooral zelf creatief moeten nadenken over waar we vanaf willen of wat we willen veranderen. Het lijkt wel duidelijk dat er drastisch maar wel geleidelijk moet worden ingegrepen om de stankoverlast en het mestoverschot, de bio-industrie en de monocultuur zodanig te reduceren dat het evenwicht hersteld wordt tussen voedselproductie, natuur, landschap en watervoorraad (zowel kwalitatief als kwantitatief). Dit zal een afstemming vereisen tussen de diverse lokale partijen, zoals agrariërs, politici, natuurbeheerders en burgers. Hier moeten we bij bedenken dat de Nederlandse natuur onderdeel uitmaakt het cultuurlandschap, door de mens gevormd. Als alle regio's dergelijke stappen nemen onder regie van een landelijke denktank, bijvoorbeeld DND, dan kan een geleidelijke transitie plaatsvinden naar een realistisch ideaal resultaat waarbij de 25 miljard euro op een zinvolle manier kan worden ingezet. Het kabinet moet dus ophouden met het doorgaan op deze eenzijdige en heilloze weg en het is aan de regionale overheden, dus ook B&W van Venray, om hen daarvan te doordringen.

Inleiding

De laatste paar jaar lijkt een opeenvolging van crisissen te zijn. Na de klimaatcrisis hebben we inmiddels ook kennisgemaakt met de Coronacrisis, de crisis in Oekraïne, de energiecrisis, de voedselcrisis en dan nu ook de stikstofcrisis. De crisis in Oekraïne, hoe je ook aankijkt tegen de oorzaak ervan, heeft overduidelijk andere crisissen verergerd, zoals de energiecrisis en de voedselcrisis. Het verwijt dat al die wijze EU-politici niet in staat zijn geweest om het conflict met Rusland te vermijden is dan ook niet verwonderlijk en de achterdocht omtrent de ware bedoeling erachter is ook begrijpelijk. Dezelfde achterdocht kom je ook tegen bij de stikstofcrisis.

Is het de politiek te doen om de natuur en de biodiversiteit te beschermen en de volledig uit de hand gelopen intensieve veehouderij in te dammen? Je zou geneigd zijn te denken van wel, maar werd de alarmbel niet al in de jaren 80 van de vorige eeuw geluid door de toenmalige minister van Landbouw Braks (CDA nota bene)? En werd zijn waarschuwing niet decennia lang gebagatelliseerd en genegeerd? Het antwoord luidt bevestigend en daarom is de achterdocht bij met name de veehouders begrijpelijk. Is er soms sprake van een acute stikstofcrisis omdat er eigenlijk een woningbouwcrisis is die veel urgenter is, vooral door de enorme aantallen oorlogsvluchtelingen, met name uit de Oekraïne, en de constante stroom asielzoekers die voor overbezette opvangcentra zorgen? Het feit blijft dat er wel degelijk een stikstof gerelateerde crisis bestaat, waarbij we twee componenten moeten onderscheiden: de stikstofuitstoot veroorzaakt door met name de veehouderij (NH3 ofwel ammoniak) en die veroorzaakt door industrie en verkeer (NOx ofwel stikstofverbindingen met zuurstof veroorzaakt door verbrandingsprocessen). Beide zorgen voor lucht- en bodemvervuiling, maar NH3 heeft een ruim tweemaal sterker negatief effect op biodiversiteit, bron RIVM). Dit laatste verklaart waarom het vooral de boeren zijn die het moeten ontgelden.

Een van hun sterkste argumenten is het feit dat zij voor voedsel zorgen en in een tijd van dreigende voedselcrisis komt dat goed uit. Vandaar de grote sympathie bij velen voor hun protesten. Een ander sterk argument is dat het kabinet de pijn over de agrarische sector wil uitsmeren waardoor er onbegrijpelijke situaties ontstaan op bijvoorbeeld bepaalde Waddeneilanden waar vrijwel geen veehouderij is.

Historie

Na de Tweede Wereldoorlog stond vast dat de hongerwinter nooit meer mocht plaatsvinden. Door het controversiële plan Mansholt (1968) werden boerenbedrijven verplicht om moderner, grootschaliger en daarmee leefbaarder te worden. Zoals reeds gezegd in de inleiding werd er al in de jaren 80 gewaarschuwd dat het ongebreideld uitbreiden van schaalvergroting en focussen op industrial farming onder het motto “Nooit meer honger” ongewenste effecten had: steeds grotere bedrijven, kaarsrechte beken en sloten als gevolg van ruilverkaveling, stankoverlast en aantasting van de landschap en natuur, maar last but not least mestoverschotten. Aan het begin van de jaren zeventig waren door het toegenomen krachtvoergebruik de hoeveelheden stikstof en fosfaat in de mest flink toegenomen. Met de almaar groeiende dieraantallen werd dat een groot milieuprobleem. Beken en sloten bevatten in de jaren zeventig en tachtig veel te veel fosfaat waardoor je enorme algengroei kreeg.

De mineralen uit de mest spoelden via de bodem ook uit naar het grondwater. De groei van de veestapel betekende ook een grotere mestberg, die de boeren niet helemaal kwijt konden op eigen grond of waarvoor ze niet de hoge kosten voor afvoer naar akkerbouwgebieden wilden of konden betalen. De drijfmest werd massaal geloosd in sloten en op het land. Voor er wat aan gedaan werd, was je alweer jaren verder. Lange tijd werd het probleem ontkend, door druk vanuit de agrarische sector. Opeenvolgende kabinetten hoopten telkens met technologische vernieuwingen en strengere regelgeving de problemen op te lossen, maar per saldo groeide de sector steeds door vooral ook omdat de landbouwsubsidies vanaf de jaren 90 gebaseerd werden op aantal hectares. Dit had nog meer schaalvergroting tot gevolg. De Rabobank zorgde voor de financiering van grote investeringen in nieuwe technieken en nieuwe stallen waardoor grotere aantallen dieren nodig waren om uit de kosten te komen. Inmiddels lijkt deze bank spijt te hebben van hun handelswijze. De agrobusiness had er ook belang bij in de vorm van veevoerleverantie , vleesverwerking en zuivelverwerking. Door het mestoverschot, met name bij de varkenshouderijen, kwam daar ook de mestverwerking als businessmodel bij. Kortom, de focus lag volledig op groei.

Nederland als tweede agro-exporteur van de wereld

De vleesfabriek die Nederland is geworden, exporteert jaarlijks voor zo’n 16 miljard euro aan dierlijke producten. Door de import van soja, palmolie en vlees is de Europese Unie – na China – hoofdverantwoordelijk voor ontbossing van regenwouden en andere kwetsbare ecosystemen. In Europa is Nederland koploper in de hoeveelheid ontbost gebied per hoofd van de bevolking.

In 2018 kwam maar liefst 10,4 megaton aan Europees graan ons land binnen voor veevoer, naast 8,9 megaton (niet-Europese) soja. Dit is zeer waarschijnlijk alleen maar gestegen sindsdien. Het merendeel van de ingevoerde soja wordt verwerkt in veevoer. Wat hier achterblijft is de stront. In zulke hoeveelheden dat de akkerbouw er ook geen raad meer mee weet: het mestoverschot.

Deel 2 zal verder ingaan op het mestoverschot, de perverse prikkels en De gevolgen van de stikstofcrisis voor de regio Venray

Het mestoverschot en de gevolgen daarvan

Het Nederlandse mestoverschot is in feite een overschot van ‘nutriënten‘: stikstof en fosfor. Die zijn aanwezig in kunstmest en in de grondstoffen van veevoer als granen en soja, aangevoerd van zowel binnen als buiten Europa. De geproduceerde dierlijke mest zorgt voor een verzadiging van de bodem. Vooral in de jaren 70 en 80 bevatte het veevoer zoveel fosfor dat dat nu nog merkbaar is in de bodem. Ondertussen probeert het Ministerie van Landbouw om de uitzondering om extra veel mest te mogen uitrijden op het land verlengd te krijgen. Met de dreigende waterkwaliteitscrisis (Nederland heeft de twijfelachtige eer om in Europa de slechtste waterkwaliteit te hebben) in het achterhoofd en de maatregelen die daar nog allemaal voor nodig zijn is dit natuurlijk dweilen met de kraan open. Immers bijna de helft van de watervervuiling heeft te maken met stikstof en fosfor als gevolg van overbemesting. Echter, het door velen als grootste overlast ervaren aspect van overbemesting is toch wel de stankoverlast, met name van varkens-en pluimveehouderijen. Tevens van pas met drijfmest behandelde akkers waar mais en raaigras gekweekt wordt en waarvoor dus de melkveehouderij verantwoordelijk is. Nederland is de lantaarndrager met het in stand houden van habitattypen in Europa. De druk op de natuur door het intensieve gebruik van ons kleine kikkerlandje is enorm. Ook in Venray is de afbraak van natuurwaarden een continue proces. Denk hierbij aan het St Annapark en de stort in het Venrays Broek waar de natuur tientallen jaren zijn gang heeft mogen gaan en nu weer ingeruild wordt voor een zonnepark.

De gevolgen van de stikstofcrisis voor de regio Venray

Als de stikstofplannen van minister van de Wal in de huidige vorm doorgang vinden, ongecorrigeerd door de aanpassingen gesuggereerd vanuit het Ministerie van Financiën, gaat dat grote gevolgen hebben voor de veehouderijen in de gemeente Venray. Er zal ruim 50% aan stikstofreductie moeten plaatsvinden. De directe nabijheid van Natura2000-gebieden zoals Boschhuizerbergen en Maasduinen is hier mede debet aan. De boosheid en bezorgdheid die de betreffende veehouders al kenbaar hebben gemaakt bij het college van B&W is begrijpelijk. Tegelijkertijd moeten we toch ook constateren dat de bestaande situatie niet zover had mogen komen en dat verleende vergunningen niet hadden mogen worden verleend. De jarenlange klachten over stankoverlast, fijnstofvervuiling en gezondheidsschaden dientengevolge werden zelden of nooit echt serieus genomen. Steeds wogen de boerenbelangen zwaarder. Dit had natuurlijk alles te maken met hoe de macht in deze regio verdeeld is. Het positieve aan deze crisis is misschien dat het met name de veehouders dwingt om creatief om te gaan met de situatie. Mogelijke oplossingen zijn te vinden in samenwerkingsverbanden tussen akkerbouwers en veehouders met als doel regionaal voedselaanbod te bewerkstelligen voor vaste klanten uit de regio. Dit alles op een zo natuur- en milieuvriendelijk mogelijke manier, want ook de akkerbouwers in deze regio kunnen nog veel duurzamer en bodemvriendelijker te werk gaan.

Er zou een soort heerboerconstructie kunnen ontstaan waarbij de supermarkten buiten spel komen te staan als grootverdienende tussenhandel. Wat eventuele financiering betreft zou de Rabobank zich eindelijk eens echt van hun duurzame kant kunnen laten zien. Geen woorden maar daden dus! Ook zou een serieus begin gemaakt kunnen worden met het regionale initiatief “Noord-Limburg, de gezondste regio “ waarvoor tientallen miljoenen klaarliggen, maar waar nog niets substantieels van is vernomen. Uiteraard zal ook de overheid eerlijk moeten zijn en niet de stikstofcrisis misbruiken voor andere doelen zoals huisvesting.

De nood is hoog. Ik weet niet of het opvalt maar het lijkt wel of het noordelijke halfrond in de fik staat. Overal bosbranden waar dit tot op heden niet gebruikelijk was. De intensieve landbouw, de continue afbraak van natuurwaarden voor mensen belangen breekt ons op. Dit is natuurlijk maar een onderdeel van het grote probleem. We gebruiken op dit moment in Nederland zoveel natuurlijke bronnen dat de Nederlandse overshoot day al op 12 april was. Het is een dieptepunt dat elk jaar geruisloos voorbij trekt, ook in Venray.