VENRAY - Na de recente verontrustende berichten over het aantal gemeenten in Nederland zonder rekenkamer, vroeg ik mij hoe het is gesteld in Venray. Hier blijkt reeds geruime tijd een rekenkamer te functioneren en wel sinds 2007. Vanaf eind 2019 bestaat dit orgaan nog slechts uit twee externe leden, Lex van Drooge uit Lochem en Judith Hendrikx uit Den Bosch.

Taak en missie
De Gemeentewet formuleert de taak als volgt: "De rekenkamer onderzoekt de doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid van het door het gemeentebestuur gevoerde bestuur (…)". De rekenkamer zelf beschouwt het als haar missie om “via gevraagd en ongevraagd advies aan de gemeenteraad, het presteren van de gemeente helpen te verbeteren en daarmee het publiek vertrouwen te bevorderen.”.

Budget
Het budget dat ze jaarlijks te besteden hebben is al enige jaren € 49.000,-, hetgeen sowieso bestaat uit ongeveer €15.000,- aan vaste kosten zoals secretariaat, reiskosten en presentiegelden. Resteert een magere €34.000,- voor onderzoek dat vaak ook nog wordt uitbesteed. Met het grote aantal mogelijke onderwerpen waaruit in overleg met het presidium een keuze gemaakt wordt, ligt het voor de hand dat er zo veel op de plank blijft liggen dat je je kunt afvragen of dit orgaan haar taak daadwerkelijk kan waarmaken. Zo zal ongevraagd advies over zaken die op een bepaald moment duidelijk om nader onderzoek vragen niet of nauwelijks aan bod (kunnen) komen.

Onderzoeksvormen
Dit kan in de vorm van ex-post-onderzoek waarbij zaken worden onderzocht die in het verleden hebben gespeeld. Echter ook onderzoek om de raad te ondersteunen bij een goed doordachte besluitvorming rond een actueel onderwerp (ex-ante-onderzoek) is een mogelijkheid.

Gemiste kansen
Zo had de Venrayse rekenkamer zich nadrukkelijker kunnen of moeten mengen in kwesties waarbij, zoals in haar taakomschrijving aangegeven, de doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid van het gevoerde bestuur in het geding was. Voorbeelden hiervan zijn: de privé grondspeculaties van wethouder Loonen en zijn belangenverstrengeling, resulterend in de beschamende Loobeekdeal. Of de ware aard van plannen m.b.t. het bedrijventerrein de Spurkt. Of de begroting van projectplan Oostrumsche Heide voortijdig kunnen ontmaskeren als het zoveelste gouden project voor grondverzetbedrijf Maessen, die tientallen miljoenen rijker zou zijn geworden als de anonieme onderzoekers van Venray-Transparant niet de ware aard van de plannen zouden hebben aangekaart bij belangengroepen en bepaalde raadsleden. De handelwijze van dit grondverzetbedrijf, met name als het gaat om het opvullen van grindgaten, zou zeker een nader onderzoek verdienen, aangezien het landelijk maar al te vaak voor komt dat hiervoor vervuild specie wordt gebruikt dat op den duur leidt tot grondwatervergiftiging met alle gevolgen voor de landbouw en de drinkwatervoorziening. Of, last but not least, de anterieure overeenkomst tussen de gemeente Venray en Landgoed St. Anna B.V. en Renschdael Groep C.V. kunnen openbaren waardoor de gemeenteraad op de hoogte zou zijn geweest van de werkelijke geldstromen.

Actuele actiepunten
Naar aanleiding van de recente ontwikkelingen van de laatste twee jaar zou je verwachten dat de rekenkamer met spoed bepaalde opdrachten m.b.t. grondbeleid heeft gekregen. In zekere zin is dat ook wel zo, want in overleg met het presidium is besloten nader onderzoek te doen naar het grondbeleid van de gemeente Venray. De rekenkamer start dit onderzoek op in 2022. In het verslag van de presidiumvergadering van 31 jan. 2022 blikt rekenkamervoorzitter Judith Hendrikx terug op de periode vanaf eind 2019 en vraagt tevens om suggesties voor onderzoek, interessante cases m.b.t. actiepunt Grondbeleid. Er wordt geopperd bedrijventerreinen en woningbouw. Heel vaag allemaal. Een heel concrete vraag die schreeuwt om antwoorden is: welke fouten heeft het gemeentebestuur gemaakt in verband met de Loobeekdeal, bedrijventerrein de Spurkt, projectplan Oostrumsche Heide en last but not least het Annapark? Als de rekenkamer met een dergelijke bezetting en begroting zo’n opdracht niet aankan, dan kan het toch op zijn minst een start hiermee maken en in overleg met de gemeenteraad aangeven hoe op korte termijn het doel bereikt kan worden. Uiteindelijk gaat het toch om het optimaal functioneren van het bestuur. Het blijft echter behelpen en dus zal het uiteindelijk toch vooral van de gemeenteraad moeten komen.

De beperkingen van de gemeenteraad
Bij het uitoefenen van hun taak, het controleren van B&W, worden de raadsleden gehinderd door de beperkte tijd die zij beschikbaar hebben voor een taak die de laatste jaren steeds lastiger is geworden doordat het rijk steeds meer zaken heeft gedelegeerd naar de gemeenten. Dit heeft tot gevolg dat het gemeentebestuur, ondersteund door talrijke juristen en andere beleidsambtenaren, onvoldoende weerwoord krijgt en te weinig wordt gecontroleerd. Hoe dat in Venray heeft geleid tot het wanbeleid van de laatste jaren moge onderhand duidelijk zijn. De enige oplossing is de gemeenteraadsleden meer betaalde tijd te geven om hun taak naar behoren uit te voeren. In de praktijk betekent dit minimaal een verdubbeling van hun huidige tijd en bezoldiging en dit zou betaald moeten worden door een evenredig bedrag aan ambtenaren te ontslaan en dan met name uit de sector die de ondersteuning vormt van B&W. Het verleden heeft maar al te vaak aangetoond dat B&W, gesteund door een overvloed aan ambtelijke ondersteuning, de raad heeft overdonderd met juridisch zwaar beladen documenten waarvan de werkelijke aard maar zelden werd doorzien. Aldus zijn diverse dubieuze zaken onterecht goedgekeurd.